جام جهانی 1994 آمریکا رقابتی دیدنی و زیبا بود که تنها نقطه ضعف آن برگزاری فینال بدون گل و کشیده شدن بازی به ضربات پنالتی برای نخستین بار در تاریخ این مسابقات بود.
در حقیقت اعطای افتخار میزبانی پانزدهمین دوره جام جهانی به آمریکا سبب تعجب بسیاری شد زیرا هرگز فوتبال در این کشور از مقبولیتی مناسب نسبت به سایر ورزش ها برخوردار نبود.
در مراکش به عنوان بزرگترین رقیب آمریکا برای کسب میزبانی جام جهانی ناامیدی موج می زد چرا که از زمان شروع جام جهانی در سال 1930 هیچ کشور آفریقایی میزبانی این رقابت ها را عهده دار نشده بود.
از طرفی مراکش با داشتن فقط دو ورزشگاه، امکانات لازم را برای برگزاری چنین دیدارهای با اهمیتی در اختیار نداشت.
در نهایت "ژائو هاوه لانژ" رییس فدراسیون بین المللی فوتبال (فیفا) با انتخاب آمریکا درهای تازه ای را به روی فوتبال گشود.
این جام پرگل سرشار از هیجان، غم، شادی و شگفتی بود. بلغارستان که در 16 دیدار پیش خود در مرحله نهایی جام جهانی طعم پیروزی را نچشیده بود، با شکست آلمان مدافع عنوان قهرمانی راهی مرحله نیمه نهایی شد.
** مارادونا محروم شد
"دیه گو مارادونا" ستاره بی بدیل فوتبال جهان و آرژانتین نیز به علت مثبت بودن نتیجه آزمایش دوپینگش از این رقابت ها کنار گذاشته شد.
همچنین "آندرس اسکوبار" مدافع تیم ملی کلمبیا به این علت که در دیدار برابر آمریکا به تیم خودی گل زده بود، پس از بازگشت به کشورش به ضرب 12 گلوله به قتل رسید.
تیم کم ادعای میزبان نیز در دور دوم با برزیل بازی کرد و با آنکه با تک گل "روماریو" شکست خورد اما سرفرازانه از این رقابت ها کنار رفت.
برزیل بدون شک بهترین تیم این رقابت ها بود اگرچه پیروزی این تیم در فینال در ضربات پنالتی طعم خوبی برای هواداران برزیل در سراسر جهان نداشت اما آنها شایسته کسب چهارمین عنوان قهرمانی بودند.
** استقبال از یک ورزش غیرآمریکایی
با آنکه ورزش های بسکتبال، بیسبال و فوتبال آمریکایی در کشور میزبان به مراتب از جذابیت و محبوبیت بیشتری برخوردار بود اما پانزدهمین دوره جام جهانی با استقبال کم نظیری روبرو شد.
** مقدماتی جام جهانی رکورد شکست
در این دوره 147 کشور در رقابت های مقدماتی جام جهانی شرکت کردند که رکورد تازه ای محسوب می شد. در میان این تیم ها، آفریقای جنوبی دیده می شد که پس از غیبتی طولانی دوباره حضور یافته بود. در این دوره نیز تیم های بزرگی غایب بودند.
انگلیس، دانمارک (قهرمان جام ملت های 1992 اروپا)، پرتغال، لهستان و بار دیگر فرانسه که با گل دیر هنگام بلغارستان در آخرین دیدار مقدماتی از صعود به جام جهانی باز ماند. همچنین یوگسلاوی نیز به دلیل بروز جنگ داخلی با بوسنی از این رقابت ها کنار گذاشته شد. 24 کشور در این دوره جام جهانی با یکدیگر به رقابت پرداختند.
در طول یک ماه رقابت های جام جهانی، با وجود گرمای طاقت فرسا، میزان تماشاگران به رکورد بیش از 3 میلیون 589 هزار نفر رسید.
** تغییرات جدید
برای مهیج تر شدن بازیها، فیفا تغییری در قوانین فوتبال ایجاد کرد؛ جلوگیری از از تکل از پشت، ساده تر کردن قانون آفساید و 3 امتیاز برای هر برد بجای 2 امتیاز. همچنین در این جام سهمیه آفریقا از دو تیم به سه تیم افزایش یافت.
** عربستان شگفتی آفرید
صعود آمریکا و عربستان به دور دوم از شگفتی های این جام بود. عربستان با گلزنی "سعید الاویران" در برابر بلژیک که می توان آن را بهترین گل جام جهانی نام برد به این مهم دست یافت.
روسیه با وجود کسب رکورد پنج گل زده به وسیله یک نفر (اولگ سالنکو) در دیدار با کامرون نتوانست به دور بعد صعود کند. همچنین روژه میلای کامرونی 42 ساله با زدن یک گل به روسیه عنوان مسن ترین گلزن جام جهانی را بار دیگر از آن خود کرد (وی در جام جهانی گذشته نیز با زدن گل در 38 سالگی این عنوان را به خود اختصاص داده بود).
در مرحله یک چهارم نهایی برزیل خود را در مصاف با هفت تیم اروپایی دید که یکی از آنها ایتالیای سرسخت بود. ایتالیا در دور نخست به سختی از گروه خود صعود کرد و در یک هشتم نهایی به سد نیجریه خود. در حالیکه ایتالیا یک گل خورده بود و با اخراج "جیان فرانکو زولا" 10 نفره بازی می کرد، لاجوردی پوشان با کمک "روبرتو باجو" بهترین جادوی "هودینی" خود را اجرا کردند.
این بازیکن خوش فکر و باهوش علاوه بر زدن دو گل در این دیدار، سه گل نیز در مراحل یک چهارم نهایی و نیمه نهایی به تیم های اسپانیا و بلغارستان زد تا یک تنه ایتالیا را به فینال جام جهانی هدایت کند.
**
فدراسیون بین المللی فوتبال (فیفا) در سال 1984 ایتالیا را به عنوان میزبان جام چهاردهم برگزید تا دوستداران فوتبال به دلیل تفکرات دفاعی تیم ها، یکی از کسل کننده ترین جام جهانی را شاهد باشند.
فینال این جام نیز که میان آلمان غربی و آرژانتین برگزار شد دیداری خسته کننده بود و جالب اینکه که با یک ضربه پنالتی دیر هنگام به سود آلمان که به وسیله "آندریاس برمه" به تک گل این دیدار تبدیل شد، خاتمه یافت.
آرژانتین نیز نخستین تیمی لقب گرفت که در فینال جام جهانی موفق به گلزنی نشده بود. البته دو بازیکن آرژانتین در این دیدار اخراج شدند که این نیز در نوع خود بی سابقه بود.
** اوج روژه میلا
جام 90 ایتالیا دوران اوج "روژه میلا" 38 ساله بود زیرا پس از این که از فوتبال ملی کناره گیری کرده بود بار دیگر به اردوی کامرون بازگشت و با بازی های خوب خود این تیم را تا مرحله یک چهارم نهایی جام پیش برد.
** جام جهانی به اروپا بازگشت
پس از جام جهانی 1986 مکزیک بار دیگر جام جهانی به اروپا بازگشت. ایتالیا کشوری صاحب فوتبال که آمادگی کامل برای برگزاری منظم جام جهانی و کسب افتخاری تازه را داشت. از 12 ورزشگاه برگزار کننده جام جهانی، 10 ورزشگاه به طور کامل بازسازی شدند و دو ورزشگاه جدید در شهرهای تورین و باری برای برگزاری جام جهانی ساخته شد.
** سومین قهرمانی آلمان
با وجود درخشش میلا، اسکیلاچی و گویکوچه آ در نهایت جام جهانی در دستان آلمان قرار گرفت. این کشور با بردن سومین جام به خانه، به جمع کشورهای ایتالیا و برزیل پیوست.
اگر چه تیم های شرکت کننده در رقابت های مقدماتی جام جهانی نسبت به دوره قبل کاهش یافت و از 121 به 112 تیم رسید اما مشخص شد که راهیابی به جام جهانی کار بسیار دشواری است. در میان تیم هایی که نتوانستند به جام جهانی راه یابند نامهای بزرگی چون پرتغال، دانمارک و حتی فرانسه به چشم می خورد که در جام جهانی گذشته در نیمه نهایی حضور داشت و اکنون "میشل پلاتینی" را بر روی نیمکت مربیگری خود می دید.
به استثنای کاستاریکا که در نخستین حضور خود در جام جهانی به جمع 16 تیم نهایی راه یافت، مرحله گروهی رقابت ها همانطور که انتظار می رفت، به پایان رسید.
روژه میلا، سالواتوره اسکیلاچی و سرجیو گویکوجه آ دروازه بان آرژانتین بازیکنانی بودند که در این رقابت ها با بازی های درخشان خود تحسین همگان را بر انگیختند. میلا با گلزنی در برابر رومانی در سن 38 سالگی به عنوان مسن ترین گلزن تاریخ جام جهانی لقب گرفت (او رکورد خود را در جام جهانی 1994 بهبود بخشید). شیرهای سیاه در حالی که در مرحله یک چهارم نهایی تا دقیقه 80 با نتیجه 2 بر یک از انگلیس پیش بودند، نتیجه را به این تیم واگذار کردند و از راهیابی به جمع چهار تیم برتر باز ماندند. بازی خوب کامرون و مصر در جام جهانی بی پاسخ نماند و دو سهمیه قاره سیاه را در جام جهانی بعد افزایش داد.
شماره 11 تیم ملی ایتالیا بر تن بازیکنی بود که این تیم با تمام قدرت خود از کمبود چنین بازیکنی رنج می برد. سالواتوره اسکیلاچی ملقب به "توتو" با قدرت تمام کنندگی خود بازی زیبای ایتالیا را تکمیل می کرد. مهاجم 25 ساله یوونتوس با زدن 6 گل و در نهایت کسب عنوان آقای گل جام جهانی 1990 ایتالیا یک تنه کشور میزبان را تا مرحله نیمه نهایی پیش برد اما "اسکادرا آتزوری" در این مرحله به سد محکمی به نام آرژانتین برخورد که در هفت بازی گذشته خود فقط دو گل دریافت کرده بود.
هیچ چیز برای ایتالیا زجر آورتر از گویکوچه آ نبود که به جای "نری پمپیدو" به بازی آمد. آخرین مرد تیم نه چندان باطراوت اما فرصت طلب آرژانتین، عنصر تعیین کننده ای در برابر برزیل قدرتمند در مرحله یک هشتم نهایی، در ضربات پنالتی در برابر یوگسلاوی در مرحله بعد و در نیمه نهایی برابر ایتالیای میزبان بود.
با وجود این گویکوچه آ نتوانست در برابر ضربه پنالتی مشکوکی که داور مکزیکی فینال به ژرمن ها هدیه کرد، کاری انجام دهد. آلمان تیم یوگسلاوی را 4 بر یک شکست داده بود، هلند را 2 بر یک مغلوب کرد، چکسلواکی را با یک گل از پیش رو برداشت، با انگلیس به تساوی یک بر یک رسید و در ضربات پنالتی آن را مغلوب کرد.
این تیم با مربیگری "فرانس بکن باوئر" که در سال 1974 به عنوان بازیکن قهرمان جام جهانی شده بود، با حضور بازیکنان بزرگی مانند ماتیوس، برمه، فولر، کلینزمن، کوهلر و هاسلر شایستگی کسب عنوان قهرمانی را داشت و با سه عنوان قهرمانی به همراه ایتالیا و برزیل، پرافتخارترین تیم جام جهانی لقب گرفت.
**
میزبانی سیزدهمین دوره رقابت های جام جهانی سال 1986 به مکزیک اعطا شد تا اولین کشوری باشد که دو بار مهمترین فستیوال فوتبال جهان را برگزار کرده باشد.
بعد از انصراف کلمبیا در سال 1983 که اعلام کرد نمی تواند از پس برگزاری این رقابت ها بر بیاید، مکزیک شانس میزبانی مجدد جام جهانی را به دست آورد.
کشور مکزیک با وقوع سه زمین لرزه وحشتناک به استقبال جام جهانی رفت، اما خوشبختانه ورزشگاه های این کشور آسیبی ندید و تصمیم گرفته شد مسابقات طبق برنامه انجام شود.
حادثه ای بسیار تلخ در هیبت زلزه ای مهیب و وحشتناک که جان 20 هزار نفر از مردم مکزیک را گرفت و آنها را از جشن و شادمانی که مدت ها انتظارش را کشیده بودند، محروم کرد، اگر چه مصمم بودند با تمام این اوضاع و احوال، میزبانی شایسته باشند.
** صحنه نمایش "مارادونا"
سیزدهمین جام روی دستان بازیکنان تیم فوتبال آرژانتین قرار گرفت و با بلند آوازگی ستاره درخشان و بی نظیر این تیم یعنی "دیه گو آرماندو مارادونا" خاتمه یافت.
تیم فرانسه نیز بازی فوق العاده ای مقابل ایتالیا انجام داد و سپس چرخ برزیل را از کار انداخت، اما در دیدار نیمه نهایی مقابل آلمان تن به شکست داد.
همانند دوره گذشته (در اسپانیا)، 24 تیم در پیکارهای سال 1986 شرکت کردند. رقابت های جام جهانی بار دیگر چهره تازه ای را تجربه کرد و دیدارهای مرحله دوم به صورت تک حذفی انجام شد.
در مرحله نخست این مسابقات دیدار فوق العاده و خاصی برگزار نشد، اما مراکش اولین تیم آفریقایی بود که توانست به مرحله دوم جام جهانی قدم بگذارد.
تیم فرانسه همانند دوره قبل با ارایه بازی های دیدنی و جذاب، قلب تماشاگران زیادی را تسخیر کرد و اسطوره های جهانی و تحسین برانگیزی مثل پلاتینی، ژیرس، تیگانا و فرناندز حتی بهترین خطوط دفاعی را به لرزه درآوردند.
"آبی ها" یک بار دیگر کلاس فوتبال خود را با غلبه بر ایتالیا و برزیل به رخ جهان کشیدند. "تله سانتانا" بازیکن تیم برزیل دو بار تیرک دروازه را لرزاند، اما فرانسه به لطف درخشش "ژول باتز" دروازه بان خود که پنالتی زیکو را 12 دقیقه مانده به پایان بازی مهار کرد، با پیروزی از میدان خارج شد.
فرانسه بعد از تساوی 1 بر 1 در وقت قانونی و سپس غلبه بر برزیل با نتیجه 4 بر 3 در ضربات پنالتی به مرحله نیمه نهایی راه یافت، اما یک بار دیگر رویای قهرمانی در جام جهانی در مواجهه با 11 سرباز آماده و تازه نفس آلمانی، نقش بر آب شد.
تیم آلمان که پای ثابت دیدارهای فینال جام جهانی بود، در سیزدهمین دوره مقابل آرژانتین و فرمانده بزرگ آن مارادونا تاب مقاومت نیاورد و با قبول باخت 3 بر 2 از دور مسابقات خداحافظی کرد.
تیم آرژانتین در نیمه نهایی بلژیک را به راحتی با دو گل مغلوب کرده بود.
قهرمانی آرژانتین به همان اندازه که شایسته و سزاوار آنها بود، غیر منتظره هم بود. تیم آرژانتین منسجم، اما بدون انگیزه بود و حقیقتا می توان گفت که مارادونا جام را به تنهایی و یک تنه برای کشورش به دست آورد.
عملکرد درخشان و بی نقص او که پنج گل نیز در برداشت، عنوان بهترین بازیکن جام را برایش به ارمغان آورد و اگر چه ابهاماتی در مورد گل مارادونا به انگلیس در مرحله یک چهارم نهایی وجود داشت، اما جشن و شادمانی در آرژانتین بر پا شد و بیش از 30 میلیون نفر در خیابان ها به شادی پرداختند.
گل مارادونا به "دست خدا" مشهور شد. وی در سال های اخیر رسما اعتراف کرد که آن گل را با دست زده، اما معتقد است این کار تقلب نیست، بلکه هنر است.
به اعتقاد مارادونا در فوتبال آمریکای جنوبی بیشتر از اروپا این قبیل صحنه ها وجود دارد، اما نباید نام آن را تقلب گذاشت.
**
اسپانیایی ها 16 سال قبل از برگزاری دوازدهمین دوره جام جهانی به عنوان میزبان انتخاب شده بودند و این فرصت باعث برگزاری باشکوه این بازی ها شد.
در هفدهم ماه مه 1979، فیفا تصمیم گرفت که تعداد تیم‌های نهایی را از 16 تیم به 24 تیم افزایش دهد تا قاره‌هایی چون آسیا، آفریقا و حتی آمریکا که فوتبالشان در حال پیشرفت بود، شانس بیشتری برای رقابت داشته باشند. با افزایش تیم‌ها، تعداد مسابقات دور نهایی هم به 52 بازی افزایش یافت.
** تغییر در نحوه برگزاری جام جهانی
با افزایش تیم ها به 24 تیم، نحوه برگزاری دیدارهای جام جهانی هم تغییر یافت. چنین مقرر شد که تیم ها در 6 گروه چهار تیمی قرار گیرند و از هر گروه 2 تیم به مرحله دوم صعود نمایند تا در این مرحله 12 تیم صعود کننده در چهار گروه 3 تیمی مرحله یک چهارم نهایی را برگزار کنند، تیم های صدرنشین هر گروه به مرحله نیمه نهایی راه یابند تا با انجام دو بازی چهره دو تیم فینالیست مشخص شود.
دوازدهمین دوره رقابت های جام جهانی فرصت فتح سومین سکوی قهرمانی برای لاجوردی پوشان ایتالیا بود.
** برزیل حذف شد
تیم پر مهره برزیل در مرحله دوم نتوانست این تیم را مجبور به قبول شکست کند و در نتیجه خود در دیداری مهیج و زیبا 3 بر 2 باخت و از جام خداحافظی کرد.
زیکو، سوکراتس، فالکائو و ادر ناتوان از کاستن شدت حملات حریف بودند و پائولو روسی با به ثمر رساندن هر سه گل تیمش، ایتالیا را برنده کرد.
آتزوری ها در فینال مقابل آلمان غربی قرار گرفتند و روسی با 6 گل، بهترین گلزنان جام نام گرفت.
**
فیفا در کنگره ششم ژوییه سال 1966 خود در لندن تصمیم گرفت آرژانتین میزبان جام جهانی باشد و این مسوولیت در سالهای 1982 و 1986 به ترتیب به کشورهای اسپانیا و کلمبیا سپرده شود.
البته آشوب‌های سیاسی که پیش از برگزاری مسابقات، آرژانتین را در بر گرفته بود، باعث شد بسیاری از کشورها به فیفا فشار بیاورند تا میزبانی را از این کشور بگیرد، اما پافشاری "ژائوهاوه لانژ" رئیس فیفا مانع از وقوع این امر گردید.
** موفقیت بعد از سالها انتظار
تیم ملی فوتبال آرژانتین پس از حضور در فینال نخستین دوره رقابت های جام جهانی به میزبانی اروگوئه در سال ،1930مدتی طولانی انتظار کشید تا جام قهرمانی را بالای سر ببرد.
حمایت بی‌دریغ تماشاگران از تیم میزبان، آنها را به پیروزی مقابل هلند در دیدار فینال جام یازدهم نایل کرد در حالیکه "یوهان کرایف" افسانه‌ای به دلیل اوضاع سیاسی از حضور در این جام سر باز زده بود.
به ندرت دیده شده که راهیابی تا فینال رقابت های جام جهانی، آنگونه که در یازدهمین دوره این پیکارها در آرژانتین اتفاق افتاد، با جنجال همراه باشد.
** اعتراض های سیاسی
این رقابت‌ها به عنوان ابزاری سیاسی برای نشان دادن اعتراض جهانی نسبت به حکومت دیکتاتوری ژنرال "ویده لا" و نقض حقوق بشر در آرژانتین استفاده و به تحریم آن منجر شد.
اما تمام تلاش‌ها برای تحریم جام جهانی بی‌نتیجه ماند. جذبه و هیجان این رقابت‌ها به حدی بالا و اعتبار آن چندان زیاد بود که هیچکس به ندای تحریم توجه نکرد و همه کشورها جز تیم‌هایی که نتوانستند از مقدماتی صعود کنند، در آن شرکت کردند.
انگلیس، یوگسلاوی و شوروی سابق از جمله تیم‌های ناکام بودند اما تیم‌های دیگری مثل ایران و تونس که در عرصه فوتبال نوپا بودند به این پیکارها راه یافتند و فرانسه بعد از 12سال توانست به جام برگردد.
آبی پوشان فرانسه به مربیگری "میشل هیدالگو" در بازگشت به عرصه رقابت بهترین تیم‌های جهان، چندان موفق نبودند و "میشل پلاتینی" و هم تیمی‌هایش نتوانستند از شکست 1 - 2مقابل ایتالیا و آرژانتین جلوگیری کنند. فرانسه با وجود پیروزی 1 - 3برابر مجارستان در آخرین دیدار گروهی خود از دور رقابت‌ها خداحافظی کرد.
**