زندگی اسطوره :ناصر خان حجازی

ناصر حجازی در تهران، محله آریانا (مالک اشتر) در تاریخ 28 آذرماه 1328 به دنیا آمد. وی دروازه بان سابق تیم های استقلال (تاج) و تیم ملی ایران است که اکنون به مربیگری می پردازد. او از محبوب ترین و مشهور ترین فوتبالیست های ایرانی بشمار می رود و در استقلال تهران از او بعنوان تنها اسطوره ی این باشگاه نام می برند. در سال 1378 کنفدراسیون فوتبال آسیا وی را بعنوان دومین دروازه بان برتر قرن بیستمِ این قاره انتخاب کرد. پدرش متولد تبریز بود و آژانس املاک داشت. وی با چهار خواهر و یک برادر در خانواده ای 8 نفری زندگی می کرد. در کودکی بازیگوش بود و در سوم و ششم ابتدایی و ششم دبیرستان رفوزه شد. اما به هر ترتیب موفق شد دیپلم بگیرد. دوره دبستان را در دبستان هخامنش و دوره دبیرستان را در دبیرستان های سعادت، سینا، سهند و شرق طی کرد. در سال 1350 وارد مدرسه عالی ترجمه شد و بعد از 6 سال به دلیل مسافرت های ورزشی موفق شد لیسانس بگیرد.

رشته اصلی وی بسکتبال بود و در 16 سالگی در تیم منتخب دبیرستان ابومسلم بازی می کرد و حتی برای تیم ملی جوانان بسکتبال ایران هم انتخاب شد. در آن زمان در زمین های خاکی واقع در منطقه دامپزشکی فعلی جامی به نام جام شهرزاد برگزار می کردند که حجازی نیز در تیمی به عنوان مهاجم بازی می کرد. حجازی روزی با دوستانش به تماشای مسابقات فوتبال منطقه ی 8 می رود در آنجا تیم منتخب مدرسه اشان بازی داشته و اتفاقا دروازبان تیم آسیب دیده بوده است؛ حسین دستگاه (خبرنگار وقت کیهان ورزشی) که مربی تیم مدرسه بود او را صدا می زند و پست دروازبانی را به او می سپارد. دو ماه بعد همراه با تیم کیهان ورزشی که بازیکنانی همچون غلام وفاخواه، مهدی مناجاتی و مجید حلوایی را به خدمت داشت راهی گرگان می شود تا برای این تیم بازی کند. در گرگان در حالی که وی تنها 16 سال داشت نتیجه را 1-0 واگذار کردند.

 رده باشگاهی

حجازی در دوران بازیگری در باشگاه‌های نادر، تاج، شهباز و استقلال بازی کرد. فردی به نام هویدا اولین پیشنهاد حرفه ای فوتبال را به او کرد. تیم نادر اولین باشگاه حجازی بود که با دریافت 300 تومان با این تیم قرارداد بست. نادر در آن زمان در دسته دوم باشگاه های تهران بازی می کرد. حجازی با نادر تا فینال رقابتها پیش رفت و تیم در آستانه صعود به دسته اول قرار گرفت. نادر در بازی نخست فینال که حالت "پلی آف" را داشت مقابل آرارات به تساوی بدون گل رسید. بازی تکراری نیز باز با نتیجه یک بر یک خاتمه یافت و در نهایت کار به شیر یا خط رسید که تیم نادر حذف شد. ناصر حجازی سپس دروازه بان باشگاه تاج شد. زمانی که تیم ملی از ترکیه بازگشت مرحوم علی دانایی فرد پیشنهاد بازی در تاج را به حجازی داد و از سویی دیگر مرحوم آقا مدد نیز علاقمند بود که حجازی را به راه آهن ببرد. حجازی در نهایت با دریافت مبلغ 6 هزار تومان با تاج قرارداد امضاء کرد و در ماه نیز 250 تومان حقوق برایش در نظر گرفته شد. این انتقال برای ناصر حجازی بسیار خوش یمن بود و حجازی در همان سال اول، قهرمانی در مسابقات فوتبال جام باشگاههای آسیا و لیگ فوتبال کشور را با تیم تاج سابق جشن گرفت. در بازی فینال جام باشگاههای آسیا، حجازی دروازه بان تیم تاج بود و بازی در ورزشگاه امجدیه (شهید شیرودی) مقابل تیم هاپوئل اسرائیل برگزار می شد. در این بازی غلام وفاخواه در دقیقه 83 نتیجه را مساوی کرد و در وقت اضافه تیم تاج با گل مسعود معینی مدافع پیش تاخته خود قهرمان جام باشگاه های آسیا شد. ناصر حجازی با تیم تاج سابق در سالهای 1345 و 1350 قهرمان تهران و در سال 1353 قهرمان لیگ دوم تخت جمشید شد.

حجازی در سال 1356 به شهباز رفت و یکسال و نیم زندگی در این تیم را تجربه کرد و در سال 1358 به استقلال بازگشت. در این مرحله او 7 سال دیگر در استقلال بود و با این تیم دو بار در سالهای 1362 و 1364، در حالی که کاپیتان استقلال بود، قهرمان مسابقات فوتبال جام باشگاههای تهران شد. حجازی زمانی که با تیم ملی به فرانسه رفت (پیش از جام جهانی 1978 آرژانتین) با پیشنهاد تیم پارسن ژرمن فرانسه مواجه شد. نماینده این تیم در اردوی تیم با مهاجرانی درباره انتقال حجازی صحبت کرد، اما حشمت مهاجرانی حجازی را متقاعد کرد که بعد از جام جهانی ممکن است با پیشنهادهای بهتری روبرو شود و این طور بود که این انتقال صورت نگرفت. بعد از حضور در جام جهانی در سال 1356 از طرف باشگاه منچستر یونایتد پیشنهادی دریافت کرد و یک ماه با این تیم تمرین کرد و 5 بازی نیز در تیم ذخیره های منچستر انجام داد. آنها در اولین بازی در اولدترافورد پنج بر صفر بولتون را شکست دادند و حجازی درخشش چشمگیری در آن بازی داشت. بعد از این دیدار دیوید فکستون سرمربی منچستر حجازی را پسندید. در یکی دیگر از بازیهای تدارکاتی حجازی در برابر تیم استوک سیتی برای منچستر یونایتد بازی کرد. علیرغم اینکه تیم منچستریونایتد خواهان بخدمت گرفتن وی بود بخاطر مشکلاتی که در ایران وجود داشت موفق به امضای قرار داد با این تیم نشد و آنها دروازه بان دیگری (گری بیلی) را جانشین حجازی کردند. روزنامه نیونیشن چاپ انگلیس در فوریه 1980 در این باره نوشت: ساختن دروازه ای از طلا و توری از مروارید رویای همیشگی مردانی است که به تنهایی بی رحمی فوتبال را به دوش کشیده اند .حالا چرا میان این همه قلعه چی یک نفر آنقدر ممتاز میشود که به او بگویند بهترین دروازبان آسیا باید غیر از اقبال به دنبال لیاقتهای فردی گشت. حجازی در سال 1365 فوتبال را در 36 سالگی کنار گذاشت.

رده ملی

 حجازی در 17 سالگی توسط رایکوف به تیم ملی جوانان دعوت شد. در اولین بازی خود برای تیم ملی جوانان در دیداری دوستانه در در امجدیه مقابل تیم تاج بازی کرد که بسیاری از بزرگان آن زمان حضور داشتند و آن بازی به تساوی سه بر سه رسید. حجازی در نیمه اول یک گل خورد و تعویض شد. سپس مهدی عسگرخانی به جای حجازی به میدان رفت، اما آنقدر ترسید که خود را مصدوم نشان داد تا تعویض شود و دوباره حجازی را به میدان فرستادند. پس از چند بازی دوستانه در آستانه حضور تیم ملی جوانان در رقابتهای آسیابی بانکوک در یکی از تمرینات از ناحیه کتف مصدوم شد و از سفر به تایلند بازماند. این حادثه برای حجازی خیلی سخت بود زیرا در آستانه اولین سفر خارجی به دلیل مصدومیت از تیم جوانان خط خورد. در سن 18 سالگی و پس از اینکه نامش در اسامی دعوت شدگان به تیم ملی نبود به فدراسیون فوتبال رفت و با رایکوف صحبت کرد. رایکوف اصرار داشت دروازه بانی که کتفش شکسته دیگر گلر نمی شود، اما اصرار حجازی تاثیر داشت و انتخاب شد. بعد از دو هفته حضور در اردوی تیم ملی به عنوان دروازه بان اصلی انتخاب و سپس به تورنمنتی در شوروی اعزام شدند. در بازیهای دوستانه شوروی حجازی آن درخشش همیشگی را نداشت که علت این امر بازی های ضعیف تیم ایران در آن تورنمنت بود. حجازی در آن تورنمنت در 4 بازی یازده گل دریافت کرد، که در بسیاری از آنها مقصر نبود. ناصر حجازی در حالی دروازه بان اول تیم ملی فوتبال شد که بزرگانی مثل مهدی کشاورز و مرحوم فرهنگ بادکوبه در تاج قدیم و فرامرز ظلی و عزیز اصلی در تیمهای دیگر، همچنان در حال قدرت نمایی بودند.

او از تیم نادر به تیم ملی رسید و وقتی در آنکارا، در جام سنتو، شکست چهار-صفر مقابل ترکیه را تجربه کرد، همه از او قطع امید کردند، به جز یک نفر .پدیده شناس و بازیکن ساز بزرگی به نام رایکوف. و به این ترتیب، حجازی در سال 1348 و از 19 سالگی دروازه بان اول تیم ملی فوتبال ایران شد. حجازی اولین بازی ملی خود را در 22 شهریور 1348 در آنکارا در مقابل پاکستان انجام داد که با نتیجه 4 بر 2 به نفع ایران پایان یافت. بعد از ملحق شدن به تیم ملی ایران وی توانست با تصاحب جام ملتهای آسیا در سال 1346 به افتخارات خود بیافزاید. بهترین بازی و البته خاطره انگیز ترین بازی وی برای تیم ملی ایران دیدار رفت مرحله مقدماتی المپیک 1972 مونیخ در برابر کره شمالی بوده است که در ورزشگاه 70 هزارنفری اما خاکی این کشور برگزار شد. سرمربی تیم کره شمالی در پایان این بازی گفت: دست خدایان از آستین دروازبان ایران (ناصر حجازی) بیرون آمد و تیم ما را ناکام کرد. البته خود حجازی بازی دوستانه تیم ملی جوانان با زسکا مسکو روسیه را بهترین بازی خود می داند. پس از این بازی برای اولین بار روزنامه آیندگان از حجازی تیتری به این مضمون زد که "ناصر حجازی در برابر توپخانه ارتش مسکو هرگز تسلیم نشد." این بازی نقطه عطف دروازه بانی حجازی بود و او در این دیدار در توپ گیری باور نکردنی ظاهر شد. وی قهرمانی در جام ملت های آسیا را دوبار دیگر در سالهای 1350 و 1354 همراه با تیم ملی ایران تجربه کرد.

در سال 1350، او تیم ملی ایران را در بازی های المپیک مونیخ 1972همراهی کرد و در جام جهانی 1978 آرژانتین نیز در سه بازی برای تیم ملی به میدان رفت. در زمانی که صعود تیم ملی به جام جهانی قطعی شده بود برای اینکه تا حدودی وضع بازیکنان تیم ملی بهبود یابد حجازی، پروین و تعداد دیگری از بازیکنان تیم ملی دور هم جمع شدند تا با درمیان گذاشتن این موضوع با حشمت مهاجرانی پاداشی را برای ملی پوشان در نظر بگیرند. آنها این موضوع را در هواپیما در زمانی که از فرانسه برمی گشتند باحشمت مهاجرانی در میان گذاشتند. مهاجرانی این موضوع را به آتابای گفت که مورد موافقت قرار نگرفت، ولی حجازی برای اینکه خانواده اش در شرایط خوبی بسر نمی بردند با پافشاری روی این موضوع اعلام کرد اگر مبلغ مورد نظر پرداخت نشود به جام جهانی نمی آید. ابتدا حشمت مهاجرانی بخشی از آن پول را در اختیار حجازی گذاشت و قرار شد بقیه پول در فرودگاه پرداخت شود که در آخرین لحظه از سوی فدراسیون وقت، کاری صورت نگرفت. بقیه بازیکنان از جمله پروین هم حجازی را تنها گذاشتند و سرانجام پای پرواز مهاجرانی با پرداخت باقی مانده آن پول حجازی را راضی کرد تا سوار هواپیما شود.

حجازی در جام جهانی 1978 آرزانتین در سه بازی برای تیم ایران به میدان رفت که در بازی اول برابر هلند علیرغم دریافت دو گل از روی نقطه پنالتی از سوی کمیته برگزاری مسابقات در تیم منتخب روز اول جام جهانی برگزیده شد. حجازی در دیدار با اسکاتلند نیز روز خوبی را پشت سر گذاشت و چند موقعیت عالی را از حریف گرفت و تنها در دیدار با پرو به دلیل مصدومیت از ناحیه کتف، نمایش چشمگیری نداشت. 11 سال حضور در تیم ملی، 62 بازی ملی و یک دوره پر افتخار بیلان عملکرد ناصر حجازی است. ناصر حجازی در 62 بازی ملی خود تنها 61 گل دریافت کرد و تیم ملی در این بازیها صاحب 28 برد، 17 مساوی و 17 باخت شد. ناصر حجازی، آخرین بار در ششم مهرماه سال 1359 و در حالی که تنها 29 سال داشت و در بازی ایران-کویت درون دروازه تیم ملی قرار گرفت. حجازی تا این سال دروازه بان اول ایران بود اما بعد از آن به دلیل خصومتهای شخصی بعضی از افراد با وی، بخاطر قانونی من درآوردی (قانون 29 ساله ها) که حضور در دروازه را برای بازیکنانی که بیش از 29 سال دارند منع میکرد، در اوج دوران ورزشی از تیم ملی کنار گذاشته شد .

دوران مربیگری

 او سپس به تیم فوتبال محمدان بنگلادش رفت و بعد از مدت کوتاهی سنگربانی، تبدیل به سرمربی موفق این تیم شد و تحت مربیگری او، محمدان بنگلادش در سال 1367، پیروزی بر تیم مقتدر پرسپولیس تهران را تجربه کرد. حجازی در این سال محمدان بنگلادش را به جمع هشت تیم برتر آسیا رساند. خود حجازی درباره زمان حضورش در محمدان بنگلادش و بازی با پرسپولیس اینچنین می گوید: روز بازی فرا رسید. رئیس باشگاه گفت می خواهم بیایم رختکن بگویم کمتر گل بخورید آبرویمان نرود! گفتم می خواهی بیایی روحیه بچه ها را تضعیف کنی؟ لازم نکرده! خودم به رختکن رفتم و گفتم بچه ها من پرسپولیس را می شناسم اصلا تیم نیست! خلاصه به داخل زمین رفتیم. در نیمه اول با گل کرمانی از ما جلو افتادند. در بین دو نیمه حسابی به بچه ها توپیدم. چشمتان روز بد نبیند با گل بیژن طاهری بازی را مساوی کردیم. بعد از آن گل خیلی فشار آوردیم چون برای صعود نیاز به برد داشتیم. بازی طوری شده بود که فنونی زاده کاپیتان پرسپولیس می گفت بچه ها بزنید زیرش 1-1 هم میریم بالا! در دقیقه 88 سانتری شد و مهاجم خارجی و سرعتی ما توپ را از زیر دستان سلطانی وارد دروازه کرد 2-1 بردیم! این برد در تاریخ محمدان بنگلادش بی سابقه بود. بعد از بازی جشنی گرفتند که باور نکردنی بود. تمام مردم شهر بیرون آمده بودند. در جشن شهردار و وزیر امور خارجه هم حضور داشتند. وقتی شهردار برای سخنرانی رفت مردم او را هو کرده و داد می زدند حجازی حجازی! شهردار می گفت تو چکار کردی اینقدر دوستت دارند؟ ما مال این مملکتیم ما را دوست ندارند! بعد از آن برایم درحضور 50 هزار نفر بازی خداحافظی برگزار کردند و گفتند کاری که برای تو در مملکتت نکردند ما می کنیم.

 ناصر حجازی در سال 1369 و در حالی که 40 ساله شده بود، به ایران بازگشت. حجازی مربی بسیاری از تیم های فوتبال از قبیل بانک تجارت، شهرداری کرمان، ماشین سازی تبریز، ذوب آهن و سپاهان اصفهان، نساجی مازندران، استقلال تهران، استقلال رشت و استقلال اهواز بوده است. در زمان کار با تیم استقلال تهران، ناصر حجازی توانست با این تیم به فینال جام باشگاه های آسیا راه یابد؛ اما متاسفانه بخاطر اشتباهات فردی بعضی از بازیکنان موفق به فتح این جام نشد و به نایب قهرمانی رضایت داد. بسیاری از منتقدین از او انتظار قهرمانی را داشتند اما از آن تاریخ، تکرار نایب قهرمانی او در آسیا برای تیم های ایرانی ده سال طول کشید تا سرانجام درست زمانی که او به استقلال بازگشت تیم باشگاهی فولاد مبارکه سپاهان اصفهان با مربیگری لوکا بوناچیچ توانست همین عنوان را در آسیا تکرار کند. اگرچه این افتخار همچنان و در طول 12 سال گذشته برای هیچ یک از مربیان ایرانی بدست نیامده و حجازی آخرین مربی ایرانی بوده است که فینال لیگ قهرمانان آسیا را تجربه کرده است. در طی دوران مربیگری، ناصر حجازی توانسته است بازیکنانی مانند علی دایی و رحمان رضایی را به فوتبال ایران معرفی کند.